Αρχές Ιουλίου επισκεφθήκαμε τα Βέρβαινα, ένα από τα χωριά της Επανάστασης, που τώρα ακολουθεί τη μοίρα όλων, σχεδόν, των χωριών της Ελλάδας: την ερήμωση. Είναι ορεινό χωριό της Βόρειας Κυνουρίας, χτισμένο στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 1.160 μέτρων, αποτελώντας και τον πιο ορεινό οικισμό του. Υπάρχουν ενδείξεις ότι κατοικείτο από τα αρχαία χρόνια ενώ στη μέγιστη ακμή του έφθασε κατά τον 19ο αιώνα. Στις μέρες μας, το χωριό έχει κατοίκους μόνο το καλοκαίρι ενώ υπάρχουν τα Κάτω Βέρβενα στην περιοχή του Άστρους που ήταν παλιότερα χειμαδιό.
Στη μοναδική ταβέρνα του χωριού, ακριβώς στην είσοδό του, δεν υπήρχε ικανοποιητικό διαθέσιμο φαγητό, πέρα από χωριάτικη και τηγανιτές πατάτες, οπότε αποφασίσαμε να αγνοήσουμε, προσωρινά, την πείνα μας, και να εξερευνήσουμε τον τόπο. Τα Βέρβαινα χρησιμοποιήθηκαν κατά την περίοδο της Επανάστασης, ως στρατόπεδο από τον Κολοκοτρώνη. Το στρατηγείο του το είχε εγκαταστήσει σε ένα από τα τέσσερα πυργόσπιτα του χωριού, τον πύργο του Αυγουστή, όπου και σπεύσαμε να τον δούμε. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι, οι σχέσεις του Κολοκοτρώνη με τα Βέρβαινα δεν ήταν οι καλύτερες πάντα, καθώς το 1806 αντιμετώπισε την οργή του και καταστράφηκε από τους κλέφτες του όταν οι κάτοικοι αρνήθηκαν να τους βοηθήσουν, στέλνοντας ψωμί και ζωοτροφές. Στην έκκλησή του απάντησαν, αδιάφορα, ότι “δεν έχουν φαγητό, έχουν, όμως, μπαρούτι” και ο Κολοκοτρώνης, προς παραδειγματισμό και των υπολοίπων, το έκανε “γης μαδιάμ”!
Προχωρώντας προς τα ενδότερα, το χωριό παρουσιάζει αξιοσημείωτα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής παρά την γενικότερη εγκατάλειψη του. Διαθέτει πολλά ακόμη πέτρινα σπίτια, χαρακτηριστικά της «αρχιτεκτονικής του Πάρνωνα» που μοιάζουν πολύ με τα αντίστοιχα σπίτιων των κοντινών χωριών Βλαχοκερασιά και Αγιάννης. Υπάρχουν επίσης κάποια πολύ ωραία πέτρινα γλυπτά ενός λαικού γλύπτη των αρχών του 20ου αιώνα, μοναδικά στο είδος τους, που κοσμούν με περηφάνεια το χωριό. Άλλο αξιοθέατα είναι μια εντυπωσιακή μαρμάρινη βρύση με ανάγλυφες συμβολικές παραστάσεις.
Περιπλανώμενοι στο χωριό, στρίψαμε σε χαριτωμένα φιδογυριστά δρομάκια πλαισιωμένα από πλούσια περιβόλια και ανθισμένες γλάστρες με βασιλικό, μια παλιά εκκλησία και νοικοκυρεμένες αυλές.
Επιστρέφοντας στο σημείο όπου αφήσαμε το αυτοκίνητό μας, είδαμε τη μαρμάρινη πλάκα που μνημονεύει την άφιξη του Δημήτριου Υψηλάντη από την Οδησσό, τον Ιούνιο 1821, στα Βέρβαινα όπου είχε εγκατασταθεί και η Πελοποννησιακή Γερουσία.
Ατενίζοντας για τελευταία φορά το χωριό, μεταφερθήκαμε για λίγο με τη φαντασία μας στα χρόνια εκείνα, των αγωνιστών, που ζημώθηκαν μέσα από τον απλό λαό, σε δύσκολες συνθήκες, φτώχεια, καταπίεση, κακουχίες, διωγμούς. Και όμως, σε πείσμα, πέτυχαν, τότε, αυτοί οι ταπεινοί άνθρωποι, μέσα από αλλεπάλληλες μάχες και αγώνες, να ελευθερώσουν ένα σημαντικό κομμάτι της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό. Με αυτές τις σκέψεις φύγαμε από ένα από τα πάμπολλά χωριά της Επανάστασης.